Theo nhiều nhà tuyển dụng phiên dịch tiếng Hoa, đây là một nghề vất vả, thậm chí cả dân chuyên nghiệp cũng hoang mang trước 4 thách thức khó nhằn.
- Biên dịch tiếng Hàn – công việc thích hợp cho người đam mê phim ảnh
- Biên phiên dịch tiếng Nhật: Đằng sau lương khủng là cả thách thức lớn
- Thuê phiên dịch tiếng Anh cho doanh nghiệp: Vài lưu ý không nên bỏ qua
Với gần 1,5 tỷ người nói – viết hàng ngày, tiếng Trung Quốc hay tiếng Hoa đang là ngôn ngữ được sử dụng nhiều nhất hành tinh. Bản thân Cộng hòa nhân dân Trung Hoa cũng ngày càng khẳng định vị thế trên trường quốc tế khi được dự đoán sẽ vượt Hoa Kỳ để trở thành cường quốc kinh tế số 1 thế giới vào năm 2020. Hơn nữa, họ còn là đối tác thương mại chiến lược của nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam. Khi đó, nghề dịch tiếng Hoa trở thành một lựa chọn hợp xu thế bởi thị trường lao động những năm gần đây đang gia tăng nhu cầu tuyển dụng nhân sự ở lĩnh vực này.
Dịch tiếng Hoa là nghề gì?
Tiếng Hoa hay tiếng Trung, là ngôn ngữ chính thức của dân tộc Hán tại Đại Lục, Đài Loan, Hong Kong, Macau và một số vùng ở Singapore, Malaysia. Dịch thuật tiếng Trung là một trong những kỹ năng quan trọng bậc nhất đối với người học Hán ngữ. Như vậy, trong lĩnh vực phiên dịch tiếng Trung, các biên phiên dịch viên sẽ dùng vốn từ, kiến thức của mình để chuyển đổi các văn bản (nói hoặc viết) bằng chữ Hán (phồn thể hoặc giản thể) – ngôn ngữ mẹ đẻ của người Trung Quốc sang tiếng Việt Nam và ngược lại sao cho ý nghĩa của chúng không thay đổi. Nhờ có các biên phiên dịch viên, công dân hai bên có thể đọc, hiểu được nội dung mà đối phương đó muốn truyền tải.
Một quá trình biên phiên dịch phải đảm bảo ba bước quan trọng là nghe ngôn ngữ nguồn (ngôn ngữ cần dịch từ người nói, từ văn bản cho sẵn), phân tích, luận giải thông tin dưới góc độ ngôn ngữ học và văn hóa, lịch sử rồi diễn đạt lại bằng ngôn ngữ đích (ngôn ngữ cần dịch cho người nghe). Nghề dịch thuật tiếng Hoa là nghề bắt đầu bằng việc nghe, đọc Hán ngữ (ngôn ngữ nguồn), phân tích, giải mã thông tin rồi chuyển đổi nội dung đó sang tiếng Việt (ngôn ngữ đích).
4 thách thức lớn trong nghề dịch tiếng Hoa
Tiếng Trung không chỉ tạo một cơn sốt ở châu Á với hàng triệu người theo học mà còn đã và đang trở thành môn ngoại ngữ thứ nhất trong nhiều trường trung học, đại học ở Mỹ và châu Âu. Không chỉ giúp bạn trò chuyện với hơn 1/5 dân số thế giới, Hán ngữ còn đem lại ‘kho’ cơ hội việc làm hấp dẫn. Thành thạo ngôn ngữ Trung Quốc, bạn có thể trở thành một biên phiên dịch viên, một hướng dẫn viên du lịch, một giáo viên, giảng viên đào tạo hoặc một chuyên viên kinh doanh, xuất nhập khẩu,… Trong đó, mảng biên phiên dịch được đánh giá là có nhiều thách thức, khó khăn khiến không chỉ các tân binh mới vào nghề mà ngay cả những chuyên gia kỳ cựu cũng có lúc nản chí.
Kiến thức chuyên môn sâu rộng, phức tạp
Thuộc hệ ngôn ngữ tượng, tiếng Trung sở hữu tới hơn tám mươi ngàn ký tự chữ Hán và mỗi ký tự lại gồm nhiều nét bút phức tạp. Để có thể nghe, nói, đọc, viết thành thạo ngôn ngữ này, một người phải nắm vững ít nhất từ hai đến ba ngàn ký tự. Ngữ pháp tiếng Hoa dù chưa đến mức khó nhằn như hệ ngôn ngữ La tinh nhưng cũng không hề đơn giản. Đó là còn chưa kể tới hệ thống điển tích, điển cố, tiếng lóng, thành ngữ,… thâm thúy, sâu xa của người Trung Quốc có thể làm khó các biên phiên dịch viên bất cứ lúc nào.
Với lượng kiến thức sâu rộng, người học tiếng Hoa không còn cách nào khác là phải nêu cao tinh thần chăm chỉ, chịu khó trong việc học thuộc lòng chữ Hán, phiên âm Pinyin, cấu trúc ngữ pháp,… Bên cạnh đó, việc tra cứu chữ tượng hình trong các cuốn từ điển tiếng Trung cũng phức tạp không kém. Dù vậy, để trở thành một biên phiên dịch viên lành nghề, bạn vẫn phải nhẫn nại tìm cách vượt qua khó khăn.
Chất lượng âm thanh không ổn định
Với các biên phiên dịch viên làm việc trong các hội nghị, cuộc họp, sự kiện,… chất lượng âm thanh không ổn định (hoặc đến từ thiết bị máy móc hoặc đến từ chất giọng người nói ngôn ngữ nguồn) là một trong những thách thức lớn. Thử tưởng tượng mà xem, khi bạn đang dịch đuổi, dịch trực tiếp hoặc dịch nối tiếp mà micro, loa đài bị nhiễu, bị rè hoặc người nói ngôn ngữ nguồn bị lạc giọng, khản tiếng hay nói quá nhỏ, quá nhanh,… thì chắc chắn chất lượng, tốc độ bài dịch của bạn sẽ bị ảnh hưởng và bạn khó có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.
Để khắc phục thách thức này, trước mỗi buổi biên phiên dịch, hãy phối hợp cùng bộ phận kỹ thuật, hậu đài để đảm bảo không có vấn đề gì xảy ra với các thiết bị máy móc phụ trợ. Nhằm đề phòng gặp phải đối tác, khách hàng có giọng nói bất lợi, biên phiên dịch viên nên chọn vị trí ngồi ở gần họ hoặc nhẹ nhàng góp ý để tăng sự thoải mái, hiệu quả trong quá trình hợp tác giữa đôi bên. Trong lĩnh vực dịch tiếng Hoa và nhất là dịch nói, dịch đuổi, biên phiên dịch cần có đủ thời gian nghe thông tin thì mới chuyển ngữ thành công, chính xác.
Vốn hiểu biết về lịch sử – văn hóa bản địa còn hạn chế
Không phải ngẫu nhiên mà người Ả Rập từng nói rằng: “Tri thức ở Trung Quốc, hãy tới đó mà tìm”. Trung Hoa, với chiều dài lịch sử hơn 5000 ngàn năm, được mệnh danh là cái nôi của nền văn minh nhân loại, sở hữu bề dày văn hóa vào bậc nhất thế giới. Vì vậy, nếu đã xác định theo nghề biên phiên dịch tiếng Trung, ngoài năng lực chuyên môn, bạn còn phải trau dồi, tích lũy vốn kiến thức về lịch sử, địa lý, văn hóa, phong tục, tập quán bản địa của đất nước, con người Trung Quốc từ cổ đại cho tới hiện đại.
Đây là một thách thức khó nhằn khiến ngay cả những người làm nghề lâu năm cũng phải cảm thán bởi kho tri thức này không có trong bất cứ một cuốn từ điển hay giáo trình nào nhưng lại ảnh hưởng lớn đến chất lượng bài dịch. Không có phông văn hóa, dù chuyên môn giỏi bao nhiêu, bạn cũng không bao giờ có được một bài dịch hay.
Chưa có sự chuẩn bị chu đáo
Thông thường, trước mỗi dự án dịch, các biên phiên dịch viên thường có một vài ngày để chuẩn bị tài liệu dịch thuật và tài liệu chuyên ngành, cũng như các thông tin ngoài lề liên quan đến sự kiện. Đây là bước cần thiết để đảm bảo buổi dịch diễn ra suôn sẻ, thành công về mặt chuyên môn và giao tiếp, hạn chế những lúng túng, căng thẳng dẫn đến đổ bể hiệu quả công việc.
Nếu không được thông báo trước hoặc không được cho thời gian chuẩn bị hợp lý, các biên phiên dịch viên, nhất là những người mới vào nghề rất có thể sẽ rơi vào trạng thái hoang mang, bị động, thiếu tự tin gây ảnh hưởng đến chất lượng bài dịch. Do đó, để hạn chế sự cố, rủi ro, hãy chủ động yêu cầu đối tác cung cấp tài liệu chuyên ngành trước khi diễn ra buổi dịch để bạn có thời gian tìm hiểu thông tin, thuật ngữ cũng như văn hóa làm việc của họ.
Theo kinh nghiệm của dân biên phiên dịch chuyên nghiệp, những hạng mục liên quan đến buổi dịch mà bạn cần có sự đầu tư, chuẩn bị chu đáo, kỹ càng gồm: Thành phần và tính chất của sự kiện, thời gian – địa điểm diễn ra sự kiện, điều kiện kỹ thuật (hệ thống trang thiết bị, máy móc và cabin cho biên phiên dịch, nếu có), ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích, tài liệu chuyên ngành, cuối cùng là thông tin về leader và các cộng sự của bạn.
Xem thêm tại đây:
- Dành cho người ‘mất gốc’, 8 kỹ năng dịch tiếng Anh chuẩn cần nắm
- Phiên dịch tiếng Anh tại nhà: Không cần ra đường vẫn rủng rỉnh tiền tiêu
- Nghề phiên dịch: nắm chắc 5 kỹ năng, công việc thuận buồm xuôi gió, lương nhận nặng tay
Đọc đến đây, hi vọng bạn đã có thể phần nào hình dung về những thách thức mà một biên phiên dịch viên Trung ngữ thường gặp phải. Tuy nhiên, mọi khó khăn đều có cách khắc phục, hãy bình tĩnh, tỉnh táo để làm chủ bản thân và kiến thức. Làm được điều đó, bạn đã có thể nắm chắc chìa khóa thành công trong nghề dịch tiếng Hoa.
Bích Phương